ان قلت:ماقبول داریم که علم تغیر می کند با تغیر معلوم (واگر چنین نباشد مطابقت منتفی می شود)جزئیات زمانیه هم درحال تغیرند؛پس حالا که خداوند عالم به تمام معلومات است لازم معلومات زمانیه تغیر کنند وتغیر در علم خداوند محال است.
جواب ان قلت:
مادر اینجا لازم است بیان کنیم که اولا علم خداوند به دو دسته تقسیم می گردد(1)علم ذاتی (2)علم فعلی
1) در علم ذاتی خداوند تغیر وجود ندارد و علم ذاتی خداوند ازلی است و از همان اول می دانسته که چه تغیراتی در آینده به وجود می آید و دیگر دلیل این است که علم تغیر نمی کند بلکه متغیر تغیر می کند که خدا به متغیر علم دارد و همانطور که می دانید معلومات تسری در علم ندارند مانند اینکه علم به حرکت حرکت نیست.
2) دیگر علمی که خداوند داراست علم فعلی نام دارد که مراد از آن حضور فعل بنفسه نزد خداوند است مانند صور عقلیه که در ذهن ما بنفسه وجود دارند پس تغیر در این علم اشکالی را وارد نمی کند چون به ناحیه فعل باز می گردد نه به ناحیه ذات؛ که مستلزم تغیر در ذات شود .این نکته را محقق طوسی (رحمه الله علیه)در کتاب تجرید الاعتقاد خویش فرموده:((تغیّردر اضافات{موارد نسبی} ممکن است.))[1]
[1] بدایه المعارف الالهیه،سید محسن خرازی،موسسه نشر الاسلامی،چاپ 10، 1438هـ.ق،ص51-52
